Chuyển vạt da ‘vá’ loét tì đè 20 cm gây lộ xương

Ông Donald, 83 tuổi, loét tì đè mức độ nặng, hoại tử da diện rộng, lộ gân, xương; được phẫu thuật chuyển vạt da, hồi phục khả năng đi lại.

Ông Donald, quốc tịch Mỹ, đến Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP HCM khám trong tình trạng không thể đi lại, vùng da ở vị trí xương cụt loét lớn, đau rất nhiều, ảnh hưởng đến ăn uống và nghỉ ngơi.

Ngày 20/6, ThS.BS.CKI Lê Văn Minh Tuệ, Trung tâm Chấn thương Chỉnh hình, cho biết vết loét của người bệnh rộng khoảng 20x12cm và ăn sâu đến xương, kèm biến chứng nhiễm trùng huyết tiêu điểm từ ổ loét. Nếu không điều trị sớm, tình trạng bệnh sẽ ngày càng nghiêm trọng, thậm chí dẫn đến tử vong.

Người bệnh bị gãy cổ xương đùi (gãy tại vị trí giữa chỏm xương đùi và khối mấu chuyển). Tuy nhiên, do đang mắc thêm các bệnh lý nội khoa nên cơ sở điều trị trước đó không chỉ định mổ ngay, người bệnh phải nằm một chỗ gần một tuần, dẫn đến xuất hiện loét nông ở vùng cùng cụt.

Sau phẫu thuật điều trị gãy cổ xương đùi, ông Donald lại xuất hiện tình trạng huyết khối tĩnh mạch sâu ở chân, khó xoay trở người và đi lại. Điều này làm cho tình trạng loét tì đè phát triển đến độ 4 (giai đoạn cuối).

Phác đồ điều trị cho ông được chia làm hai phần: nâng cao thể trạng và phẫu thuật chuyển vạt tự do để che phủ vị trí loét. Đầu tiên, người bệnh được chăm sóc hồi sức và thực hiện vật lý trị liệu để tăng sức mạnh cơ, tự xoay trở mình, tránh nằm đè lên vết loét. Sau 1 tuần điều trị tích cực, tình trạng huyết khối, nhiễm trùng huyết đã được kiểm soát, người bệnh bắt đầu tập đi lại.

Tiếp theo, ông được điều trị phẫu thuật chuyển vạt che phủ lại vị trí loét. Đầu tiên, bác sĩ cắt lọc, loại bỏ các tổ chức da bị hoại tử ở xương cụt và xung quanh. Sau đó chuyển tổ chức vạt da (bao gồm da, mô dưới da và cân có kèm theo mạch máu nuôi) từ mông trái đến che phủ vùng khuyết hổng.

Một trong những khó khăn mà bác sĩ phải đối mặt ở trường hợp của ông Donald là người bệnh lớn tuổi, có nhiều bệnh nền và phẫu thuật ở tư thế người bệnh nằm sấp, không thuận  lợi cho hô hấp. Do đó, nếu ca phẫu thuật kéo dài, làm tăng nguy cơ làm trầm trọng thêm các vấn đề tim mạch, huyết khối tĩnh mạch chi dưới.

Để rút ngắn thời gian phẫu thuật, bác sĩ đã sử dụng máy dò mạch máu trước và trong ca mổ. Thiết bị siêu âm mạch máu này giúp bác sĩ lựa chọn được vạt da phù hợp, có nhiều mạch máu nuôi, giảm nguy cơ hoại tử vạt da. Thông thường, quá trình cắt lọc và chuyển vạt mất khoảng 2 giờ nhưng với sự trợ giúp của máy dò mạch máu, thời gian rút ngắn còn một nửa. Nhờ đó, làm giảm nguy cơ phát sinh biến chứng và đẩy nhanh tốc độ phục hồi sau phẫu thuật.

Ba tiếng sau phẫu thuật, vạt da mềm mại, hồng ấm, có tín hiệu mạch máu, cho thấy ca mổ đã thành công. Trong giai đoạn hậu phẫu, quan trọng nhất là người bệnh không được nằm đè lên vạt da mới chuyển, mà vẫn đảm bảo xoay trở người mỗi 30-45 phút để không làm xuất hiện thêm các vết loét mới.

Để làm được điều này, ngoài sự giám sát chặt chẽ 24/24 của nhân viên y tế, còn phải có giường bệnh đặc biệt nhằm giảm áp lực tì đè lên các vùng da lành khác. Ngoài ra, thiết bị dò mạch máu cũng được sử dụng sau phẫu thuật để theo dõi sát tình trạng của vạt da, nếu có bất thường bác sĩ sẽ đánh giá lại và can thiệp ngay. Tiên lượng 2 tháng sau, người bệnh phục hồi hoàn toàn.

Bác sĩ Tuệ cho biết, nằm một chỗ trong thời gian dài có thể dẫn đến nhiều biến chứng nguy hiểm, đặc biệt là ở người cao tuổi, như làm tăng nguy cơ mắc nhiễm trùng đường tiểu, viêm phổi, loét tì đè… có thể đe dọa tính mạng người bệnh. Do đó, người bệnh cần gặp bác sĩ ngay nếu xảy ra chấn thương hoặc xuất hiện bất thường sau mổ như vẫn còn đau nhiều, khó đi lại…

Đối với phẫu thuật chuyển vạt, ở những trường hợp tổn thương nặng, phức tạp, mất mô mềm trên diện rộng, người bệnh cần đến ngay các cơ sở y tế có đơn vị vi phẫu tạo hình. Nếu kịp thời điều trị, có thể cứu những vạt da tổn thương, đảm bảo tính thẩm mỹ và cảm giác mô mềm.