Lấy ruột non tái tạo đường dẫn tiểu sau phẫu thuật cắt bàng quang

Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP.HCM cắt toàn bộ bàng quang, lấy đoạn ruột non của bà Y. tạo túi chứa nước tiểu mới. Phương pháp này được dùng để điều trị các trường hợp ung thư bàng quang xâm lấn sâu đến lớp cơ, hiệu quả cao so với hóa trị hoặc xạ trị.

Bà T.T.M.Y. (61 tuổi, An Giang) đến khám sức khỏe tổng quát tại Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP.HCM. Qua hình ảnh siêu âm bụng, Thạc sĩ bác sĩ Nguyễn Tân Cương, Phó khoa Tiết niệu, Trung tâm Tiết niệu – Thận học – Nam khoa, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP.HCM, phát hiện bà có nhiều khối u bất thường trong bàng quang. Nghi ngờ ung thư bàng quang nên bác sĩ cho bà nội soi bàng quang kiểm tra.

Khi ống soi được đưa vào bàng quang bà Y., bác sĩ nhận thấy trong bàng quang của bà có nhiều khối u với kích thước khác nhau, hình dạng như cây bông cải (súp lơ).

Để xác định ung thư và đánh giá giai đoạn, bác sĩ chỉ định bà Y. làm nội soi cắt bướu sinh thiết và chụp X quang cắt lớp vi tính. May mắn, ung thư còn trong giai đoạn khu trú, dù tổn thương ung thư đã ăn sâu xuống dưới lớp niêm mạc bàng quang nhưng chưa di căn sang các hạch vùng bụng dưới và cơ quan khác (gan, phổi…).

“Cách điều trị tốt nhất trong trường hợp này là phẫu thuật cắt bỏ toàn bộ bàng quang, lấy sạch các hạch bạch huyết vùng chậu và tái tạo lại đường dẫn tiểu mới do bàng quang đã không còn nữa. Hóa trị hay xạ trị đơn thuần thường không có hiệu quả”, bác sĩ Cương cho biết.

Thông thường, cắt bàng quang được thực hiện bằng phẫu thuật nội soi để giảm đau và hồi phục nhanh. Nhưng do người bệnh có vết mổ cũ vùng bụng dưới, đã cắt tử cung và buồng trứng 10 năm trước, mổ nội soi gặp nhiều khó khăn do dính nên các bác sĩ phải mổ mở.

Ê kíp mổ gồm các bác sĩ khoa Tiết niệu, Trung tâm Tiết niệu – Thận học – Nam khoa, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP.HCM: TTƯT.PGS.TS.BS Vũ Lê Chuyên, Giám đốc trung tâm; ThS.BS Nguyễn Tân Cương và ThS.BS Cao Vĩnh Duy. Ê kíp tạo một đường mổ giữa rốn đến xương mu, dài khoảng 12cm, để bóc tách, cắt toàn bộ bàng quang.

Ngay sau đó, ê kíp sử dụng đoạn cuối ruột non (hồi tràng) dài 15-20cm của chính người bệnh để tạo thành một túi chứa nước tiểu mới thay thế bàng quang đã cắt bỏ. Hai niệu quản (ống dẫn nước tiểu từ thận xuống bàng quang cũ) được nối vào đầu xa “bàng quang mới”, đầu còn lại được đưa ra da thông qua một lỗ tròn cỡ 3cm trên hông phải. Từ đây, nước tiểu được dẫn từ thận vào túi chứa nước tiểu mới và ra ngoài cơ thể qua lỗ thông mở ra da.

Ở một số trường hợp, “bàng quang mới” làm bằng một đoạn ruột được nối với niệu đạo, người bệnh có thể đi tiểu giống như trước đây mà không phải mang túi nước tiểu thường xuyên. Tuy nhiên, do ruột non không có khả năng giữ nước tiểu và co bóp giống như bàng quang nên người bệnh sẽ gặp phải tình trạng tiểu không hết, són tiểu liên tục, có nguy cơ nhiễm khuẩn, suy thận ngược dòng.

Theo bác sĩ Cương, phẫu thuật tạo hình bàng quang là một trong những kỹ thuật tạo hình phức tạp nhất trong lĩnh vực tiết niệu, đòi hỏi phẫu thuật viên phải có tay nghề cao, giàu kinh nghiệm. Hiện, chỉ có những trung tâm Tiết niệu lớn mới có thể thực hiện kỹ thuật này.

Những ngày đầu sau mổ bà Y. phải nhịn ăn và truyền dịch đảm bảo cung cấp đủ dinh dưỡng đầy đủ. Khi có nhu động ruột và trung tiện, bà có thể uống chút nước và ăn được một ít thức ăn lỏng. Những ngày sau đó, bà đã có thể ăn thức ăn dạng lỏng như cháo loãng.

7 ngày sau phẫu thuật, bà Y. không còn đau, có thể đi lại nhẹ nhàng, được bác sĩ cho xuất viện.

Bà Y. chia sẻ trước khi đi khám sức khỏe, tình cờ phát hiện ung thư bàng quang, bà vẫn đi tiểu bình thường, không có biểu hiện đau tức bụng, tiểu buốt, tiểu gắt, chỉ để ý thấy thỉnh thoảng nước tiểu ngả màu đỏ.

Theo bác sĩ Cương, tiểu máu (trong nước tiểu có nhiều hồng cầu) là dấu hiệu thường gặp nhất ở người bệnh ung thư bàng quang. Các yếu tố khác liên quan như hút thuốc, lớn tuổi (trên 40 tuổi). Khi xuất hiện thêm triệu chứng như đau bụng dưới, thận ứ nước, nổi hạch thì ung thư bàng quang đã chuyển sang giai đoạn trễ, sẽ rất khó chữa.

Cứ 2 người có 1 người tái phát

Theo bác sĩ Cương, ung thư bàng quang là ung thư tiết niệu phổ biến thứ hai, chỉ xếp sau ung thư tuyến tiền liệt.

Theo GLOBOCAN (thuộc Tổ chức Y tế Thế giới), trong năm 2022, thế giới ghi nhận hơn 610.000 ca mắc ung thư bàng quang, cướp đi sinh mạng của hơn 220.000 người. Như vậy, ung thư bàng quang đứng thứ 9 trong số 10 loại ung thư phổ biến nhất thế giới.

Cũng trong năm 2020, GLOBOCAN cho biết tại Việt Nam có 1.972 ca mắc mới và 1.004 ca tử vong.

Xét riêng tại khoa Tiết niệu, Trung tâm Tiết niệu – Thận học – Nam khoa, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP.HCM, bác sĩ Cương cho biết trung bình mỗi tháng có khoảng 3 đến trên 4 trường hợp được chẩn đoán ung thư bàng quang. Trong đó, khoảng 80% trường hợp phát hiện sớm, điều trị hiệu quả với nội soi cắt bướu qua đường niệu đạo. Những trường hợp còn lại phải cắt toàn bộ bàng quang.

“Ung thư bàng quang là ung thư hệ tiết niệu phổ biến thứ hai chỉ sau ung thư tuyến tiền liệt”, bác sĩ Cương nói.

Ung thư bàng quang ở giai đoạn sớm hay ung thư chỉ ở lớp niêm mạc, được điều trị hiệu quả bằng phẫu thuật cắt đốt bướu nội soi và hóa trị tại chỗ (bơm hóa chất vào bàng quang). Một số trường hợp cần nội soi cắt bổ sung và hóa trị tại chỗ duy trì để giảm nguy cơ tái phát. Sau phẫu thuật, người bệnh cần tuân thủ lịch theo dõi bàng quang định kỳ trong vòng 5 năm. Nguyên nhân do tỷ lệ ung thư bàng quang tái phát lên đến 50%, tương đương cứ 2 người điều trị lại có 1 người tái phát sau 2 năm theo dõi bệnh.

Ngược lại, ở giai đoạn muộn, mức độ ác tính cao, xâm lấn sâu như trường hợp của bà Y., bắt buộc phải cắt bàng quang tận gốc bao gồm cắt toàn bộ bàng quang và tử cung, buồng trứng (ở phụ nữ) hoặc tuyến tiền liệt, túi tinh (ở nam giới).

Nếu không điều trị sớm, tổn thương ung thư xâm lấn sâu, dần di căn sang các hạch bạch huyết, di căn máu đến gan và phổi, tiên lượng rất xấu. Lúc đó, cắt bàng quang cũng không khỏi bệnh. Khối u trong bàng quang liên tục chảy máu rỉ rả hoặc xuất hiện các cục máu trong nước tiểu khiến người bệnh thiếu máu, suy kiệt dần dẫn đến tử vong.

Để phòng ngừa ung thư bàng quang, bác sĩ Cương khuyến cáo người dân không hút thuốc lá; uống đủ nước (2 lít/ngày); ăn uống lành mạnh; hạn chế tiếp xúc với hóa chất có mùi thơm, thuốc trừ sâu;

Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), có đến khoảng 25% trường hợp ung thư bàng quang được chẩn đoán ở giai đoạn muộn. Do đó, bác sĩ Nguyễn Tân Cương khuyến cáo người có biểu hiện tiểu máu cần sớm đến bệnh viện khám, phát hiện bệnh sớm, điều trị kịp thời, bảo tồn tối đa bàng quang.

Ngoài ra, mọi người cần khám sức khỏe định kỳ 6-12 tháng, nhất là những người hút thuốc lá hoặc có người nhà từng mắc ung thư bàng quang.