Nhiều dị tật đường tiêu hóa có thể điều trị khỏi nếu phát hiện sớm

Hầu hết các dị tật đường tiêu hóa đều có thể điều trị khỏi nếu phát hiện sớm như thoát vị bẹn, nang ống mật chủ, hẹp hậu môn…

Dị tật bẩm sinh là những phát triển bất thường về cấu trúc, chức năng, có biểu hiện ngay từ khi mới sinh ra hoặc ở các giai đoạn muộn hơn nhưng có nguyên nhân ngay từ trước sinh… Dị tật bẩm sinh có thể xảy ra ở tất cả các cơ quan của cơ thể, trong đó dị tật bẩm sinh ống tiêu hóa thường gặp nhất.

TTƯT.PGS.TS Triệu Triều Dương, Giám đốc chuyên môn Ngoại khoa, BVĐK Tâm Anh Hà Nội, cho biết các dị tật đường tiêu hóa có thể điều trị khỏi, ít ảnh hưởng đến các cơ quan chức năng và sự phát triển sau này của trẻ, hạn chế tối đa tái phát nhờ chăm sóc đúng cách sau phẫu thuật. Nếu không được chẩn đoán và điều trị kịp thời, bệnh có thể gây nhiễm trùng ổ bụng, rối loạn tiêu hóa, chậm lớn, táo bón, không thể đi đại tiện… hoặc biến chứng nguy hiểm đến tính mạng như hoại tử ruột.

Bé Minh (5 tuổi, Lạng Sơn) đi khám tại BVĐK Tâm Anh Hà Nội do khoảng 1 tháng nay, gia đình phát hiện có khối phồng vùng bẹn phải. Khối phồng ngày một to hơn kèm theo đau, trẻ khó khăn khi vận động mạnh. Sau thăm khám, bác sĩ chỉ định siêu âm bụng, Xquang ngực và thực hiện bộ xét nghiệm phẫu thuật tiêu hóa. Kết quả cho thấy trẻ bị thoát vị bẹn bên phải.

Trường hợp tương tự, bé Trí (3 tuổi, Hà Nội) xuất hiện khối phồng vùng bẹn bên phải từ lúc 6 tháng tuổi. Khối phồng tăng kích thước khi trẻ khóc, không ảnh hưởng nhiều đến sinh hoạt hàng ngày nên gia đình lựa chọn theo dõi. Nhận thấy khối phồng ngày một to hơn, gia đình đưa Trí đi khám tại BVĐK Tâm Anh Hà Nội. Kết quả siêu âm của trẻ có khối thoát vị bẹn bên phải.

Thoát vị bẹn là dị tật bẩm sinh hay gặp nhất trong các loại thoát vị thành bụng, là tình trạng một trong các tạng ổ bụng rời vị trí, chui qua ống bẹn xuống bìu làm tăng áp lực chỗ thoát vị. Khối thoát vị sẽ to ra khi đi lại, vận động mạnh, gây ra biến chứng nguy hiểm khi ruột sa xuống chèn ép các cơ quan trong khoang bụng, dẫn tới hoại tử ruột. Thoát vị bẹn ở trẻ có thể gặp ở một hoặc cả hai bên, tỷ lệ thoát vị bẹn bên phải nhiều hơn bên trái.

PGS Dương giải thích, đối với trẻ sơ sinh bị thoát vị bẩm sinh có thể chờ ống phúc tinh mạc tự bít. Phương pháp phẫu thuật nội soi và phẫu thuật mở được lựa chọn trong điều trị cho trẻ nhỏ và người lớn tùy vào từng trường hợp cụ thể. Cả hai trường hợp bé Trí và bé Minh đều được bác sĩ chỉ định thực hiện phẫu thuật thắt ống phúc tinh mạc. Bác sĩ đưa ống nội soi và các dụng cụ qua đường rạch rất nhỏ ở vùng bụng để thực hiện thắt ống phúc tinh mạc, giảm tối đa nguy cơ tái phát và biến chứng cho trẻ. Kỹ thuật sử dụng thường quy ở hầu hết các trường hợp nhằm đảm bảo tính thẩm mỹ, giúp người bệnh nhanh hồi phục.

Theo PGS Dương, hầu hết các dị tật đường tiêu hóa thường có biểu hiện sớm, dễ nhận biết trong quá trình chăm sóc trẻ. Số ít trường hợp phát hiện muộn khi ở tuổi thanh thiếu niên và trưởng thành. Với thoát vị bẹn, bệnh có thể nhận biết khi trẻ xuất hiện khối u phồng ở vùng bẹn. Nếu trẻ nằm yên rất khó phát hiện vì khối thoát vị chui về ổ bụng, vùng bẹn trở về trạng thái bình thường. Kích thước khối u phòng tăng lên khi trẻ vận động mạnh, chạy nhảy, ho, quấy khóc hoặc rặn. Cha mẹ có thể quan sát thấy khối thoát vị chuyển động dọc theo ống bẹn khi trẻ chạy nhảy. Khối thoát vị sờ thấy ở dạng khối mềm, nắn không đau. Bệnh nặng lên khi khối thoát vị bị nghẹt, không trở lại ổ bụng khiến cho u phồng sưng đau. Các cơn đau quặn dữ dội, bụng trướng khiến trẻ gặp vấn đề về tiêu hóa, nôn hoặc buồn nôn, quấy khóc…

Thoát vị bẹn là một trong những dị tật bẩm sinh hay gặp, cùng với bệnh teo thực quản, nang ống mật, hẹp hậu môn, sa trực tràng…. Các triệu chứng của dị tật sẽ khác nhau tùy theo vị trí bất thường từ thực quản đến hậu môn. Tiến bộ trong chẩn đoán trước sinh giúp phát hiện các dị tật đường tiêu hóa, từ đó giúp gia đình theo dõi, chủ động thăm khám và lựa chọn thời điểm thích hợp tăng hiệu quả điều trị.

Khi trẻ ra đời, cha mẹ, người thân trong quá trình chăm sóc trẻ cần biết các dấu hiệu thường gặp để phát hiện sớm, điều trị kịp thời. Chẩn đoán dị tật bẩm sinh phụ thuộc vào vị trí bất thường dọc theo đường tiêu hóa. PGS Dương nhấn mạnh, dị tật đường tiêu hóa nếu bị bỏ sót, chẩn đoán chậm, chỉ định điều trị muộn, khi có biến chứng sẽ ảnh hưởng đến kết quả điều trị và sự phát triển của trẻ, tăng nguy cơ tử vong. Hầu hết tình trạng dị tật đường tiêu hóa có thể phát hiện sớm, điều trị bằng phẫu thuật. Can thiệp sớm có thể điều trị hiệu quả, giảm các biến chứng nguy hiểm như tắc ruột, các tạng dính vào nhau, dập các tạng bên trong khi có tác động từ bên ngoài…