Bà D. đau lưng âm ỉ một tháng không hết, bác sĩ Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP.HCM phát hiện do nang thận hóa ung thư, phải cắt một phần quả thận.

Thạc sĩ bác sĩ Nguyễn Tân Cương, Phó khoa Tiết niệu, Trung tâm Tiết niệu – Thận học – Nam khoa, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP.HCM, cho biết nang thận là bệnh thường gặp trong dân số nhưng hầu hết lành tính, chưa tới 1% trường hợp chuyển dạng ác tính. Với hơn 20 năm kinh nghiệm phẫu thuật bệnh tiết niệu, bác sĩ Cương mới gặp khoảng 4-5 trường hợp tương tự bà D. Hiện y học chưa rõ nguyên nhân nang thận chuyển thành ung thư.

Trước đó, bà Q.T.D. (71 tuổi, tỉnh Bình Dương) đến Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP.HCM khám bệnh do đau âm ỉ hông lưng bên phải khoảng 1 tháng. Kết quả siêu âm và chụp cắt lớp vi tính (CT 768 lát cắt), phát hiện vùng cực trên thận phải có khối nang thận phức tạp, khoảng 5cm. Khối u thận dạng nang hỗn hợp, thành dày, có vách và chồi bướu, được xếp loại Bosniak 4 (phân loại nang thận dựa trên hình ảnh chụp cắt lớp vi tính, điểm số từ 1 đến 4). Nang thận loại này nhiều khả năng là ung thư, cần phẫu thuật sớm.

Bác sĩ Cương giải thích, các nang thận kích thước từ 3cm trở xuống lành tính không triệu chứng, chỉ phát hiện tình cờ khi khám sức khỏe, không cần điều trị, chỉ theo dõi định kỳ mỗi 3-6 tháng. Khi nang lớn hơn 3cm có khả năng phát sinh biến chứng như chảy máu, nhiễm khuẩn hay hóa ác tính. Khi đó, người bệnh biểu hiện các triệu chứng như đau lưng lâu ngày không khỏi, sốt và ớn lạnh, tăng huyết áp bất thường, tiểu máu, nước tiểu đục… Những nang thận lớn lành tính chỉ cần chọc hút dịch hoặc cắt phần chỏm nang thận. Với nang thận có nguy cơ ung thư (Bosniak 3 hoặc 4) cần phải phẫu thuật cắt lấy trọn nang.

Ở trường hợp bà D., nang thận lớn, nằm ở vị trí khó tiếp cận nhưng may mắn không gần mạch máu nên chỉ cần cắt một phần thận, bảo tồn chức năng thận.

Bác sĩ Cương chỉ định thực hiện phẫu thuật nội soi sau phúc mạc để cắt một phần cực trên thận phải, lấy được toàn bộ nang thận có chồi bướu. Đây là phẫu thuật ít xâm lấn, vết mổ nhỏ, không biến chứng, giúp người bệnh phục hồi nhanh.

Ê kíp mổ gồm 2 bác sĩ khoa Tiết niệu, Trung tâm Tiết niệu – Thận học – Nam khoa, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP.HCM: thạc sĩ bác sĩ Nguyễn Tân Cương, bác sĩ CKI Phan Trường Nam. Các bác sĩ tạo khoang sau phúc mạc bằng bóng làm bằng ngón tay găng phẫu thuật, đặt trocar qua 3 lỗ nhỏ trên bụng người bệnh. Từ đó, các thiết bị mổ nội soi được đưa vào bên trong bụng người bệnh.

Quan sát màn hình nội soi Karl Storz 3D/4K, ê kíp cẩn thận cắt lớp mỡ bao xung quanh thận, tuyến thượng thận, bộc lộ nang cực trên thận. Tiếp theo, ê kíp mổ bộc lộ cuống thận, kẹp cuống thận, nhanh chóng cắt nang thận ra khỏi vùng thận lành, lấy trọn khối nang trong chưa đầy 20 phút.

Bác sĩ Cương giải thích cuống thận là nơi chứa động mạch và tĩnh mạch mang máu đến nuôi thận. Kẹp cuống thận nhằm tạm thời ngăn chặn lưu thông máu đến thận để cắt nang thận sẽ không gây chảy máu. Sau khi kẹp cuống thận, nang thận được cắt thật nhanh, không vượt quá 25 phút để giảm thời gian thận bị thiếu máu và có khả năng hồi phục. Nếu thời gian thiếu máu kéo dài quá lâu, các tế bào thận sẽ bị hoại tử gây suy giảm một phần hoặc hoàn toàn chức năng, không thể phục hồi sau phẫu thuật.

Sau khi cắt trọn khối nang thận, vết thương trên thận được khâu lại cẩn thận để ngăn chảy máu và tránh rò rỉ nước tiểu. Ê kíp mổ bỏ khối u nang vào túi bệnh phẩm và lấy ra ngoài. Ca mổ kết thúc sau 180 phút.

3 ngày sau phẫu thuật, bà D. mau chóng bình phục. Bà không còn đau, ăn uống được nhiều và đi lại bình thường. Bác sĩ Cương tiên lượng khả năng khỏi bệnh lên đến 80%-90%. Bà cần tái khám định kỳ mỗi 3 tháng để bác sĩ đánh giá nguy cơ tái phát ung thư.

Theo bác sĩ Cương, nang thận có hai loại: di truyền và mắc phải. Nang thận di truyền, thường gọi là thận đa nang, biểu hiện đặc trưng xuất hiện nang thận ở cả 2 bên với kích thước khác nhau như chùm nho. Nang thận mắc phải thường xuất hiện đơn độc (nang đơn thận) hoặc có nhiều nang (từ 2 nang trở lên), chưa rõ nguyên nhân nhưng thường gặp ở người trên 60 tuổi, người bệnh suy thận có chạy thận nhân tạo. Dựa trên bản chất và kích thước nang thận, bác sĩ sẽ có phương án điều trị khác nhau.

Nang thận có thể được phát hiện sớm nhờ khám sức khỏe, và các phương pháp chẩn đoán hình ảnh như siêu âm, chụp cắt lớp vi tính…

Hầu hết các nang thận lành tính, không cần điều trị. Tuy nhiên, cũng có những nang thận nguy hiểm, cần phải theo dõi và điều trị khi có biến chứng hoặc chuyển sang dạng ác tính. Do đó, bác sĩ Nguyễn Tân Cương khuyên mọi người, nhất là những người có người thân mắc bệnh thận đa nang, người bệnh suy thận đang chạy thận nhân tạo… cần khám sức khỏe định kỳ để sớm phát hiện nang thận, theo dõi và điều trị khi cần thiết.