Ba nhánh mạch máu chính nuôi tim của anh Khemera, 45 tuổi, tắc gần hết, bác sĩ xác định nguyên nhân do tăng cholesterol máu gia đình.

Trước đó hai tuần, anh Khemera (quốc tịch Campuchia) thỉnh thoảng đau ngực khi gắng sức nhẹ. Nhập viện tại Campuchia, anh được chẩn đoán bệnh ba nhánh mạch vành (hẹp nặng động mạch vành phải và động mạch mũ, tắc hoàn toàn động mạch liên thất trước đoạn gần). Bác sĩ can thiệp đặt stent nong động mạch vành phải và động mạch mũ, rồi giới thiệu bệnh nhân sang Việt Nam điều trị tái thông nhánh mạch máu còn lại.

Ngày 29/7, ThS.BS.CKII Võ Anh Minh, Phó khoa Tim mạch Can thiệp, Trung tâm Tim mạch, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP HCM cho biết, anh Khemera nhập viện trong trạng thái sức khỏe ổn định, không đau ngực hay khó thở. Tuy nhiên, bệnh sử ghi nhận mạch máu nuôi tim lớn nhất của anh tắc nặng. Bác sĩ chỉ định siêu âm tim gắng sức nhằm xác định mức độ thiếu máu cơ tim do bệnh mạch vành.

Khi bệnh nhân gắng sức, kết quả siêu âm ghi nhận rõ vùng cơ tim chi phối bởi động mạch liên thất trước bị giảm động rõ. Điều này chứng tỏ nguồn máu phụ trợ từ hai nhánh mạch vành còn lại không đủ, buộc phải can thiệp nong nhánh liên thất trước để cung cấp đủ máu cho tim.

Khai thác tiền sử, bác sĩ phát hiện anh Khemera bị tăng cholesterol máu gia đình (Familial Hypercholesterolemia – FH). Đây là một khiếm khuyết di truyền trong cách cơ thể chuyển hóa và đào thải cholesterol LDL (còn gọi là cholesterol xấu), khiến bệnh nhân có nồng độ cholesterol LDL trong máu rất cao. Theo thời gian, lượng cholesterol dư thừa tích tụ trong lòng động mạch gây xơ vữa và thu hẹp lòng mạch. “Người mắc chứng FH có nguy cơ mắc bệnh tim và nhồi máu cơ tim sớm cao hơn so với người bình thường”, bác sĩ Minh chia sẻ.

PGS.TS.BS Phạm Nguyễn Vinh, Giám Đốc Trung tâm Tim mạch, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP HCM đánh giá đây là ca can thiệp phức tạp do vị trí hẹp nằm ngay lỗ xuất phát vành trái, cần luồn dây dẫn tiếp cận từ hai hướng để mở đường đặt stent.

Ê kíp luồn ống thông từ động mạch quay ở cổ tay phải lên chỗ hẹp rồi cài vào động mạch trái. Tiếp đến, luồn ống thông qua động mạch quay ở cổ tay trái rồi cài vào động mạch vành phải. Từ đây, bác sĩ chụp mạch vành xuôi dòng và ngược dòng nhằm ước lượng chiều dài đoạn tắc cũng như hướng đi của mạch máu xuyên qua chỗ tắc. Nhờ đó, thuận lợi đưa dây dẫn chuyên dụng (đường kính 0.2 mm, phủ polymer ưa nước để dễ luồn lách) qua đoạn mạch hẹp, xuyên qua vị trí tắc và mở thông chỗ tắc nghẽn.

Sau 45 phút, ê kíp đặt được 1 stent cỡ lớn (3.5×40 mm, nong lên 4.0 mm) khơi thông động mạch liên thất trước. Siêu âm sau can thiệp cho thấy dòng máu nuôi tim rất tốt. Lượng cản quang được sử dụng ở mức tiết kiệm (60 ml, so với 150 ml ở một ca can thiệp đặt stent thông thường).

Một ngày sau thủ thuật, anh Khemera trở lại cuộc sống bình thường với mức gắng sức được cải thiện đáng kể. Anh vui mừng vì khi về nước có thể chơi thể thao mà không bị giới hạn vận động như trước.

Thế giới có khoảng 10 triệu người mắc chứng tăng cholesterol máu gia đình. Bệnh lý này xảy ra do đột biến gene được truyền từ bố/mẹ hoặc cả bố và mẹ sang con. Hầu hết những người bị tình trạng này đều nhận được một gene bị đột biến. Trong một số trường hợp hiếm, một đứa trẻ di truyền gene lỗi từ cả bố và mẹ, khiến tình trạng bệnh trở nên nghiêm trọng hơn.

Ở những bệnh nhân FH, nhồi máu cơ tim có thể xảy ra trước tuổi 50 đối với nam và 60 đối với nữ. Để giảm thiểu rủi ro này, người bệnh cần đi khám định kỳ và sử dụng các loại thuốc để kiểm soát mức cholesterol LDL. Trong những trường hợp nghiêm trọng, bệnh nhân cần lọc máu định kỳ để lọc lượng cholesterol dư thừa ra khỏi máu. Một số người có thể cần ghép gan.

Bác sĩ Minh nhấn mạnh bệnh nhân tăng cholesterol máu gia đình cần duy trì lối sống lành mạnh nhằm giảm rủi ro biến chứng: duy trì cân nặng ổn định (BMI < 23), có chế độ ăn tốt cho tim (tăng cường thực phẩm có nguồn gốc thực vật gồm trái cây, rau và ngũ cốc nguyên hạt; hạn chế dung nạp chất béo bão hòa và chất béo chuyển hóa), tập thể dục thường xuyên, không hút thuốc lá. Kiểm tra mức cholesterol LDL sau mỗi 2-3 tháng trong khi điều trị để điều chỉnh liệu pháp dùng thuốc cho phù hợp.

*Tên bệnh nhân đã được thay đổi