Anh Chinh, 48 tuổi, sưng đau chân trái ba tháng, đi khám nhiều nơi mới phát hiện do hội chứng May-Thurner.

Ba tháng trước, anh Chinh (ngụ Tiền Giang) sưng vùng khoeo đùi trái. Anh đến khám tại một bệnh viện ở TP HCM thì phát hiện huyết khối tĩnh mạch khoeo trái, được chỉ định đến bệnh viện tuyến cao hơn để tìm nguyên nhân. Tại đây, anh nhập viện theo dõi, nhưng bác sĩ chưa tìm được nguyên nhân gây huyết khối. Sau đó, anh xuất viện, điều trị ngoại trú bằng thuốc kháng đông. Sau 1.5 tháng điều trị, anh tự ý ngưng thuốc vì thấy chân trái giảm sưng.

Hơn một tháng sau, chân trái anh Chinh sưng trở lại kèm đau nhức, khiến anh bị hạn chế vận động, đêm khó ngủ. Anh đến Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP HCM thăm khám.

Ngày 1/8, ThS.BS.CKII Huỳnh Thanh Kiều, Trưởng khoa Nội Tim mạch 1, Trung tâm Tim mạch, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP HCM cho biết triệu chứng của bệnh nhân gợi ý bệnh lý tĩnh mạch chi dưới. Anh Chinh được siêu âm mạch máu, ghi nhận rất nhiều huyết khối trong lòng tĩnh mạch kéo dài từ tĩnh mạch khoeo lên tĩnh mạch chậu chung bên trái, nghi ngờ hội chứng May-Thurner.

Bác sĩ tiến hành chụp CT-scan bụng chậu có cản quang để xác định chẩn đoán, kết quả cho thấy bệnh nhân mắc hội chứng này. Đây là tình trạng động mạch chậu chung bên phải chèn ép tĩnh mạch chậu chung trái, làm gián đoạn lưu lượng máu bình thường từ chân trái về tim. Ở trường hợp anh Chinh, bệnh gây tắc hoàn toàn tĩnh mạch chậu chung trước chỗ đổ vào tĩnh mạch chủ dưới. Đây chính là tác nhân chặn gần hết dòng máu qua tĩnh mạch, khiến máu không thể trở về tim, ứ đọng lại hình thành nhiều huyết khối gây sưng phù chân trái.

BS.CKI Trần Quốc Hoài, khoa Ngoại Tim mạch – Lồng ngực, Trung tâm Tim mạch, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP HCM nhận định, việc điều trị nội khoa với thuốc kháng đông làm nền tảng như trước nay sẽ giúp giảm triệu chứng. Tuy nhiên, bệnh có nguy cơ tái phát rất nhanh với mức độ trầm trọng hơn trước. Với những tiến bộ về các dụng cụ can thiệp nội mạch máu gần đây, giải pháp hiệu quả nhất là can thiệp tái thông tĩnh mạch chậu bị tắc nghẽn, đưa chân trái bệnh nhân trở về trạng thái bình thường nhất có thể.

Anh Chinh được điều trị bằng thuốc tiêu sợi huyết qua catheter để làm tan bớt huyết khối, tạo điều kiện thuận lợi cho can thiệp tái thông mạch máu. Sau hai ngày, tĩnh mạch đùi giảm phần lớn cục máu đông, máu lưu thông trơn tru, thủ thuật diễn ra và trải qua hai thì.

Đầu tiên, bác sĩ hút sạch huyết khối còn sót lại. Tiếp đến, đưa bóng vào nong rộng lòng tĩnh mạch, đặt được stent đường kính 12×80 mm tại vị trí tắc nghẽn. Suốt quá trình can thiệp có sự trợ giúp của hệ thống siêu âm trong lòng mạch – IVUS, giúp bác sĩ quan sát kỹ hơn cấu trúc mạch máu để thao tác chuẩn xác.

Anh Chinh hồi phục nhanh sau can thiệp với vết chọc kim rất nhỏ, chỉ 2-3 mm. Chân trái trở về kích thước tương đương chân phải, hết đau nhức. Anh đi lại, sinh hoạt bình thường và xuất viện ba ngày sau đó.

BS.CKI Nguyễn Thị Lệ Chi, khoa Nội Tim mạch 1, Trung tâm Tim mạch, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP HCM thông tin, chèn ép tĩnh mạch chậu là bệnh lý phổ biến, xảy ra ở khoảng 1 trên 5 người, phổ biến ở nhóm tuổi 20-50. Tuy nhiên, nhiều người không phát hiện được bệnh do hội chứng May-Thurner hầu như không có triệu chứng, trừ khi bệnh nhân phát triển huyết khối tĩnh mạch sâu gây sưng chân như trường hợp anh Chinh.

Theo bác sĩ Hoài, can thiệp nội tĩnh mạch là lĩnh vực không phổ biến như can thiệp động mạch. Động mạch có nhiệm vụ đưa máu đến khắp các cơ quan trong cơ thể, nhóm bệnh lý động mạch (tắc hẹp mạch vành, hẹp động mạch chủ, phình động mạch chủ…) là tác nhân gây thiếu máu ảnh hưởng tính mạng nên được điều trị tích cực hơn.

Trong khi đó, tĩnh mạch đóng vai trò đưa máu trở về tim, các bệnh lý liên quan như tắc tĩnh mạch chi dưới, huyết khối tĩnh mạch sâu… thường chỉ được điều trị bằng thuốc. Hệ quả là tình trạng bệnh không được giải quyết triệt để mà âm thầm tiến triển thành mạn tính, gây ra các biến chứng nghiêm trọng như sẹo tắc nghẽn tĩnh mạch, hội chứng hậu huyết khối, suy giãn tĩnh mạch chi dưới… Lúc này nếu có can thiệp thì cũng rất khó khăn do huyết khối đã cứng chắc, hiệu quả chỉ đạt dưới 50%.

Không thể ngăn ngừa tuyệt đối hội chứng May-Thurner, nhưng có thể cải thiện lưu thông máu và giảm nguy cơ đông máu bằng cách tránh đứng/ngồi một chỗ trong thời gian dài, uống nhiều nước, tập thể dục thường xuyên, không hút thuốc lá, kiểm soát bệnh lý đi kèm như đái tháo đường, tăng huyết áp, bệnh động mạch ngoại vi, mang vớ tĩnh mạch…

“Người bệnh khi thấy dấu hiệu của huyết khối tĩnh mạch như nặng chân, sưng phù, loét da, đau nhức, giãn tĩnh mạch chân… cần đi khám sớm để được can thiệp tái thông tĩnh mạch, tránh bỏ qua “thời điểm vàng” điều trị, bác sĩ Hoài khuyến cáo.

*Tên bệnh nhân đã được thay đổi